Uygulamalı Davranış Analizi (UDA), ilk tohumları 1959’da Jack Michael’in “sembol pekiştireçleri” kullanarak hastane personelini eğitmesini ele aldığı “Davranış mühendisi olarak psikiyatri hemşiresi” makalesiyle atılmasından bu yana, üzerinde çok tartışılmış davranışsal ilkelerin kullanıldığı bir yöntemdir. Son yıllarda otizmle birlikte ismi sıkça duyulmaya başlanmıştır. Otizmli bireylere yönelik bilimsel geçerlilik ve güvenirliği kanıtlanmış en önemli eğitimsel yaklaşımlardan biri olma özelliğini korumasına rağmen belirli kesimler tarafından kabul görmesi zaman alacağa benzemektedir. Bu alanda yetiştirilmiş uzmanlara UDA’yı doğru ve anlaşılır bir şekilde anlatmak konusunda büyük görev düşmektedir.
O uzmanlardan biri olarak UDA teknik ve kavramlarını daha anlaşılır, üzerinde düşünülmeye değer olarak sergileyebilmek için Rüzgar Terapi ve Özel Eğitim Merkezi’yle işbirliği içinde UDA’ya giriş eğitim modülleri düzenledim. Burada amaç alanda çalışan profesyonellerin UDA temel tekniklerine pratik anlamda aşina olmalarını sağlamak ve UDA’nın Türkiye’de görece az sayıda uygulanan özel eğitim seansları içinde kullanılabilirliğini göstermektir. Bunu gerçekleştirirken UDA’nın uygulanmasıyla ilgili etik ilkelere dikkat edilecek ve katılımcıların bu ilkeleri öğrenmeleri sağlanacaktır.
UDA’yla ilgili yanlış bilinen birkaç önemli özellik bulunmaktadır. Bunlardan ilki UDA’nın sadece otizmli bireylerle uygulanabilir bir yöntem olduğu ön yargısıdır. UDA davranış ilkelerini temel alan bir yöntemdir ve her türlü insan davranışını ele alır. Örnek vermek gerekirse, olumlu personel davranışlarının ortaya çıkarılması ve artırılması da UDA’nın çözüm önerdiği alanlardan biridir. Bir başka yanlış bilinen özelligi ise UDA’nın kişileri robotlaştırdığıdır. İnsan davranışı belirli prensipleri takip eder. Bu prensiplerin ve çevrenin bu prensipler üzerindeki etkisinin analiz edilmesi, kişinin ihtiyacı olan davranışsal değişiklikler için yol gösterici olacaktır. Ancak davranışı meydana getiren faktörlerin iyi analiz edilmemesi, yapılacak çevresel değişikliklerin amacına uygun olarak yapılmaması “robotlaştırma” olarak nitelendirilen duruma sebebiyet verebilir. Sonuç olarak “robotlaştırma” UDA’nın doğrudan bir etkisi değil, uzman ellerde uygulanmamasının bir sonucudur. Bu sebeple uygulamaya yönelik ve etik eğitimci eğitimlerinin artması büyük önem taşımaktadır.
Kısaca özetlemek gerekirse, UDA Türkiye’de emekleme aşamasındadır. Yöntemin işlevsel hale getirilebilmesi ve hakkındaki ön yargıların ortadan kaldırılabilmesi için alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından yapılacak olan teorik ve uygulamalı eğitimci eğitimlerinin yaygınlaşması birincil önceliktedir.

Share this...

Facebook

Twitter

Linkedin